Bij de aankondiging van het verbod wees de regering de eisen van levensmiddelen-, drank- en consumptiegoederenbedrijven af om de beperking uit te stellen om verstoringen te voorkomen. Plastic afval is een belangrijke bron van vervuiling geworden in India, het op één na dichtstbevolkte land van de wereld.

De snelle economische groei heeft de vraag aangewakkerd naar goederen die plastic producten voor eenmalig gebruik bevatten, zoals rietjes en wegwerpbestek. Maar India, waar jaarlijks ongeveer 14 miljoen ton plastic wordt gebruikt, heeft geen georganiseerd systeem voor het beheer van plastic afval, wat leidt tot wijdverbreid zwerfvuil. Straten in steden liggen bezaaid met gebruikte plastic goederen die uiteindelijk de afvoerkanalen, rivieren en oceanen verstikken en ook dieren doden.

Het verbod van India op plastic artikelen voor eenmalig gebruik omvat onder andere rietjes, bestek, oordopjes, verpakkingsfolie, plastic stokjes voor ballonnen, snoep en ijs, en pakjes sigaretten, aldus de regering van premier Narendra Modi in een verklaring. PepsiCo, Coca-Cola Co, het Indiase Parle Agro, Dabur en Amul hadden gelobbyd om rietjes vrij te stellen van het verbod. Als opluchting voor de consumenten heeft de regering de plastic zakken voorlopig vrijgesteld, maar zij heeft de fabrikanten en importeurs gevraagd de dikte te verhogen om hergebruik te bevorderen. Behalve de levensmiddelen- en drankenfabrikanten en de fabrikanten van consumptiegoederen hebben ook de fabrikanten van plastic geklaagd over het verbod, dat hun naar hun zeggen niet voldoende tijd heeft gegeven om zich op de beperking voor te bereiden. Sommige deskundigen menen dat de handhaving van het verbod wel eens moeilijk zou kunnen worden. De regering heeft besloten controlekamers op te richten om elk illegaal gebruik, verkoop en distributie van plastic producten voor eenmalig gebruik te controleren.

Volgens de Verenigde Naties heeft het plastic afval in de oceanen van de wereld epidemische proporties aangenomen: naar schatting 100 miljoen ton wordt er gedumpt. Wetenschappers hebben grote hoeveelheden microplastic gevonden in de ingewanden van diep in de oceaan levende zoogdieren zoals walvissen.