De VS en haar bondgenoten hebben nieuwe sancties tegen Iran gepland vanwege de ongekende aanval op Israël, in een poging om Israël te weerhouden van een grote escalatie, terwijl het oorlogskabinet woensdag voor de derde keer bijeen zou komen om een besluit te nemen over een reactie.

Hoewel de aanval van zaterdagavond geen doden en weinig schade veroorzaakte dankzij de luchtverdediging en tegenmaatregelen van Israël en zijn bondgenoten, heeft het de vrees doen toenemen dat het geweld dat zijn wortels heeft in de zes maanden oude Gaza-oorlog zich verspreidt, met het risico van een open oorlog tussen de oude vijanden Iran en Israël.

Israëls militaire stafchef Herzi Halevi had beloofd dat de lancering door Iran van meer dan 300 raketten, kruisraketten en drones op Israëlisch grondgebied "zal worden beantwoord met een reactie", maar gaf geen details.

Een Israëlische regeringsbron zei dat de voor dinsdag geplande vergadering van het oorlogskabinet was uitgesteld tot woensdag, zonder er verder op in te gaan.

In de hoop Israël af te houden van massale vergeldingsmaatregelen, hebben de VS en Europa een aanscherping van de economische en politieke sancties tegen Iran aangekondigd.

De VS zijn van plan om in de komende dagen nieuwe sancties op te leggen die gericht zijn tegen het raket- en drone-programma van Iran en verwachten dat hun bondgenoten dit voorbeeld zullen volgen, zei National Security Advisor Jake Sullivan dinsdag in een verklaring.

Eerder zei minister van Financiën Janet Yellen dat de VS sancties zou gebruiken en met bondgenoten zou samenwerken om de "kwaadaardige en destabiliserende activiteiten" van Iran te blijven verstoren.

Ze vertelde een persconferentie in Washington dat alle opties om de "financiering van terrorisme" door Iran te verstoren op tafel liggen, en ze verwachtte dat er binnenkort nog meer sancties tegen Iran zouden worden aangekondigd.

Josep Borrell, het hoofd van het buitenlands beleid van de Europese Unie, zei in Brussel na een spoedvideoconferentie van de EU-ministers van Buitenlandse Zaken dat sommige lidstaten gevraagd hadden om de sancties tegen Iran uit te breiden en dat de diplomatieke dienst van het blok aan het voorstel zou beginnen te werken.

Borrell zei dat het voorstel een sanctieregeling zou uitbreiden die de levering van Iraanse drones aan Rusland aan banden wil leggen, zodat het ook de levering van raketten zou omvatten en ook leveringen aan Iraanse gevolmachtigden in het Midden-Oosten zou kunnen omvatten.

De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Israël Katz, zei dat hij "een diplomatieke aanval leidde" en 32 landen aanschreef om hen te vragen sancties op te leggen aan het Iraanse raketprogramma en Washington te volgen door haar dominante militaire macht, de Revolutionaire Garde, als een terroristische groepering te bestempelen.

KALMTE IN DE HOOFDEN

Iran lanceerde de aanval als vergelding voor een luchtaanval op zijn ambassadesamenstelling in Damascus op 1 april die aan Israël werd toegeschreven, maar heeft aangegeven dat het de zaak nu als gesloten beschouwt.

President Joe Biden vertelde de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in het weekend dat de Verenigde Staten, Israëls belangrijkste beschermer, niet zou deelnemen aan een Israëlische tegenaanval.

De Britse premier Rishi Sunak vertelde Netanyahu dinsdag in een telefoongesprek dat escalatie in het Midden-Oosten in niemands belang was en de onveiligheid in de regio alleen maar zou verergeren, dus het was "een moment om de gemoederen tot bedaren te brengen", aldus het kantoor van Sunak.

De Japanse minister van Buitenlandse Zaken Yoko Kamikawa "drong er bij Israël sterk op aan om zich terughoudend op te stellen" tijdens een gesprek met haar Israëlische ambtgenoot Israël Kantz op dinsdagavond, volgens een verslag van het gesprek dat werd uitgegeven door het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken.

Het vooruitzicht van Israëlische vergelding heeft veel Iraniërs gealarmeerd die al economische pijn en strengere sociale en politieke controles te verduren hebben sinds de grote protesten in 2022-23.

Sinds het begin van de oorlog in Gaza in oktober zijn er botsingen uitgebroken tussen Israël en Iraanse groepen in Libanon, Syrië, Jemen en Irak.

Israël zei dat vier van zijn soldaten vannacht honderden meters binnen Libanees grondgebied gewond raakten, de eerste bekende Israëlische grondpenetratie in Libanon sinds de Gaza-oorlog uitbrak, hoewel het regelmatig vuur heeft gewisseld met de zwaarbewapende Libanese Hezbollah-militie.

In Gaza zelf, waar volgens cijfers van het Gazaanse ministerie van Volksgezondheid meer dan 33.000 Palestijnen zijn gedood tijdens het Israëlische offensief, oogstte de actie van Iran applaus.

Israël begon zijn campagne tegen Hamas, de door Iran gesteunde Palestijnse militante groep die Gaza bestuurt, nadat de militanten Israël op 7 oktober aanvielen, waarbij volgens Israëlische berekeningen 1.200 mensen omkwamen en 253 gijzelaars werden genomen.

(Verslaggeving door James MacKenzie en Maayan Lubell in Jeruzalem, Parisa Hafezi in Dubai, Scott Malone, Jeff Mason en Daphne Psaledakis in Washington, Andrew Gray in Brussel, Suleiman al-Khalidi in Amman, Nidal al-Mughrabi en Adam Makary in Caïro, John Geddie in Tokio; geschreven door Lincoln Feast; Redactie door Miral Fahmy)