CAC MID 60 
Eduardo Ano, de nationale veiligheidsadviseur en voorzitter van de taskforce voor de Zuid-Chinese Zee, moest beslissen of hij de foto's zou vrijgeven en de woede van Peking zou riskeren, of dat hij zijn reusachtige buur niet zou irriteren.
"Het publiek verdient het om het te weten," zei de gepensioneerde generaal tegen de ambtenaren. "Publiceer de foto's." De eerder niet-openbaar gemaakte vergadering markeerde een cruciaal moment, toen Manilla aan een publiciteitsblitz begon om de aandacht te vestigen op het toenemende territoriale geschil in de Zuid-Chinese Zee, waar het rammen van schepen, het gebruik van waterkanonnen en de daaropvolgende diplomatieke protesten de spanningen sterk hebben opgevoerd.
"Het was een keerpunt en de geboorte van het transparantiebeleid," vertelde woordvoerder Jonathan Malaya van de Nationale Veiligheidsraad, die de vergadering bijwoonde en de uitwisseling vertelde, aan Reuters. "Het doel was om uiteindelijk zware kosten op te leggen aan de reputatie, het imago en de reputatie van Peking." Malaya zei dat president Ferdinand Marcos Jr ambtenaren had opgedragen om het geschil te "civiliseren en internationaliseren", wat ze hadden bereikt door de kustwacht in te zetten en regelmatig buitenlandse journalisten op missies te sturen. "Dit werd een belangrijk onderdeel van het opbouwen van internationale steun voor de Filippijnen, want ons publiek bestaat ook uit buitenlandse regeringen," voegde hij eraan toe.
Dit verslag van de beleidswijziging van de Filippijnen en de gevolgen daarvan is gebaseerd op interviews met 20 Filippijnse en Chinese ambtenaren, regionale diplomaten en analisten. Zij zeiden dat het openbaar maken van China's acties, in combinatie met Manilla's hechtere militaire alliantie met de VS, Pekings vermogen om zaken op zee te laten escaleren had beperkt, maar het risico van Chinese economische vergelding en betrokkenheid van de VS had vergroot. De bijeenkomst in februari 2023 vond plaats enkele dagen nadat Marcos de VS toegang had verleend tot vier extra militaire bases in de Filipijnen, waardoor de defensiebanden, die onder zijn voorganger Rodrigo Duterte te lijden hadden gehad, weer werden aangehaald.
"China heeft nog maar weinig escalatiemogelijkheden over zonder het Amerikaans-Philippijnse wederzijdse defensieverdrag in werking te stellen en een militaire confrontatie tussen Chinese en Amerikaanse strijdkrachten te riskeren," zei Ian Storey, een veiligheidswetenschapper aan het Yusof Ishak ISEAS Institute in Singapore.
Marcos heeft ook een diplomatiek offensief gevoerd en steunbetuigingen voor het standpunt van de Filippijnen gekregen van landen als Canada, Duitsland, India en Japan.
De Zuid-Chinese Zee is rijk aan olie en gas. Jaarlijks passeert er ongeveer $3 biljoen aan handel. De toegang van de VS tot Filippijnse bases zou belangrijk kunnen zijn in een oorlog om Taiwan. China, wiens aanspraken op het grootste deel van de zee in 2016 door een internationaal tribunaal ongeldig werden verklaard, zegt dat Filippijnse schepen illegaal de wateren rond de betwiste kusten binnendringen. Het land heeft Marcos, die in juni 2022 is aangetreden, gewaarschuwd om de situatie niet verkeerd in te schatten.
"Dit is brinkmanship, poker," zei de Filippijnse rechtsgeleerde Jay Batongbacal. "Brinkmanship is dingen tot het randje brengen, proberen te zien wie de moed verliest. Poker is een spel van bluffen en bedriegen, men kan beide tegelijk doen."
In antwoord op vragen van Reuters zei het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken dat de Filipijnen de spanningen hadden aangewakkerd met "provocerende acties op zee in een poging om inbreuk te maken op China's territoriale soevereiniteit en maritieme rechten".
China zou zijn belangen verdedigen en het geschil vreedzaam oplossen door middel van een dialoog.
Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat het transparantie-initiatief van Manilla erin geslaagd was om meer aandacht te vestigen op China's "minachting voor het internationale recht" en acties die Filippijnse militairen in gevaar brachten.
De woordvoerder wilde geen commentaar geven op het risico van militaire betrokkenheid van de V.S., maar zei dat de V.S. de Filippijnen zou steunen als het te maken zou krijgen met economische dwang van China.
Het conflict gaat over de Scarborough Shoal en de Second Thomas Shoal, waar de Filippijnse marine een roestend oorlogsschip, de BRP Sierra Madre, onderhoudt dat in 1999 gestrand is om de soevereiniteitsaanspraken van Manilla kracht bij te zetten. Er is een kleine bemanning op gestationeerd. Chinese schepen hebben geprobeerd om bevoorradingsmissies te blokkeren door Filipijnse schepen te omsingelen en waterkanonnen af te vuren die in maart de voorruit van een boot verbrijzelden en de bemanning verwondden. Manilla gaf beelden van het incident vrij; China zei dat het rechtmatig en professioneel had gehandeld. In februari registreerden Filippijnse schepen hoe Chinese tegenhangers een barrière plaatsten voor de ingang van de Scarborough Shoal. Deze week wisselden beide partijen beschuldigingen uit over een aanvaring waarbij hun schepen betrokken waren in de buurt van Second Thomas Shoal.
De woordvoerder van de Filipijnse kustwacht, Jay Tarriela, beschimpt Chinese functionarissen en staatsmedia op X, en post soms dronebeelden van botsingen op zee. "Als ik iets verkeerds zou doen, zou ik uitgeschakeld worden," zei hij.
Tarriela zei dat de transparantiecampagne had gewerkt door de steun voor Manilla te mobiliseren, terwijl de drempel van China's agressie niet was veranderd, ondanks een toename van het aantal incidenten.
"Ze zijn nog steeds afhankelijk van hun waterkanonnen ... ze zitten nog steeds vast aan dat soort tactiek," zei hij.
Het aantal Chinese schepen rond Second Thomas Shoal tijdens Filippijnse herbevoorradingsmissies is gegroeid van gemiddeld één schip in 2021 tot ongeveer 14 in 2023, zei het Center for Strategic and International Studies in januari. Vorige maand kwam de Chinese kustwacht tot op enkele meters van de Sierra Madre en nam voorraden in beslag die vanuit de lucht naar de troepen werden gedropt die daar gestationeerd waren, volgens Filippijnse functionarissen. China, wiens marine in de buurt patrouilleerde, zei dat Filippijnse soldaten geweren op hun kustwacht richtten; Manilla zei dat ze alleen hun wapens vasthielden.
Filippijnse functionarissen zeggen bang te zijn dat een dodelijk ongeluk zou kunnen escaleren in openlijke vijandelijkheden.
"Dat houdt velen van ons 's nachts wakker," vertelde de Filipijnse ambassadeur in Washington, Jose Manuel Romualdez, aan Reuters.
Manilla wil ook het soort economische druk vermijden waar het ongeveer tien jaar geleden mee te maken kreeg, toen langdurige Chinese douanecontroles ervoor zorgden dat Filippijnse bananen in Chinese dokken wegrotten.
China was de op één na grootste exportmarkt van de Filipijnen in 2023, met een waarde van bijna $11 miljard of 14,8% van alle zendingen. China is de belangrijkste bron van invoer van de Filipijnen, voornamelijk geraffineerde aardolieproducten en elektronica.
Romualdez zei dat Manilla hoopte dat China "de waarde zou inzien van het voortzetten van onze economische activiteiten terwijl we proberen de kwestie vreedzaam op te lossen".
Edcel John Ibarra, een politicoloog aan de Universiteit van de Filipijnen, zei dat Marcos het risico liep dat China "een hardere aanpak" zou volgen, zoals niet-tarifaire belemmeringen en beperkingen op het toerisme. Hij wees op veranderingen die China in mei aankondigde, waardoor zijn kustwacht buitenlanders zonder proces 60 dagen kan vasthouden.
De intensiteit van de campagne van Manilla heeft de buurlanden verrast. Vietnam en Maleisië, die ook maritieme geschillen hebben met Peking, zijn voorzichtiger geweest met wat ze loslaten uit hun schermutselingen met China.
"We houden dit allemaal in de gaten en praten met elkaar," zei een Aziatische diplomaat, die zijn naam niet mocht noemen. "De Filippijnen hebben een nieuwe strategie ontwikkeld door het op te nemen tegen Peking over een punt van wrijving."
Marcos zei in december dat de diplomatie met China weinig had opgeleverd en riep Zuidoost-Azië op om "met een paradigmaverschuiving te komen".
De Chinese staatsmedia hebben hun irritatie geuit over het streven naar transparantie.
De Filipijnen hebben "het slachtoffer gespeeld om de internationale publieke opinie te misleiden", zei de door de staat gesteunde Global Times in een opiniestuk in mei. Een belangrijk aspect van de aanpak van Manilla is het verstevigen van de Amerikaanse alliantie. Beide landen hebben in mei vorig jaar duidelijk gemaakt dat hun defensieverdrag ook betrekking heeft op de kustwacht. In april nam Marcos deel aan een ongekende topontmoeting met zijn Amerikaanse en Japanse tegenhangers.
Een Amerikaanse functionaris die die maand betrokken was bij de besprekingen tussen de VS en China, zei dat Chinese functionarissen achter gesloten deuren geklaagd hebben over deze diplomatieke doorbraken en voegde eraan toe dat Peking "de druk voelde".
Sommige Chinese geleerden, zoals Zha Daojiong van de School of International Studies van de Universiteit van Peking, zeggen dat de situatie zich in een impasse bevindt en dat China "in wezen reactief" zal blijven op brandhaarden zoals Second Thomas Shoal.
"Door te reageren op de actie van de Filippijnen, denk ik dat ze de boodschap willen houden dat er een geschil is over deze kust," zei hij.
